Günlük hayatımızda en çok kullandığımız materyallerden biri. Günümüzde teknolojinin gelişmesiyle her ne kadar kullanımı azalmaya başlasa da kalem sahip olduğu metaforik anlamlar ile, tarih boyunca bilginin yayılmasında en önemli araçlardan biri oldu.
Peki kalemi kim nasıl icat etti? İşte bu yazımızda tüm bu sorulara yanıt arayacak ve kalemin tarihsel gelişimine ışık tutmaya çalışacağız.
Tükenmez Kalemin Tarihi
Genellikle çok bilinmese de, kayıtlara göre John Loud tükenmez kalemin ilk mucidi. Loud, Amerikalı bir deri tabakçısı ve Harvard mezunuydu. Dolma kalemlerin deriyi işaretleyememesinden dolayı hüsrana uğradıktan sonra, meseleyi kendi halletmeye karar verdi.
1888 yılının Ekim ayında Loud, ABD Patent Ofisine bir “kalem” için bir patent başvurusunda bulundu. Buluşu, içi boş bir metal fıçının ucundaki üç küçük metal küreden oluşuyordu. ‘Sürtünme önleyici toplar’ mürekkebi eşit olarak dağıtır ve bu da kalemin deriyi işaretlemesine izin verir.
Loud’un icadı, tüm hesaplara göre, tükenmez kalemin en eski versiyonuydu. Ancak deri üzerine yazmak için yaratıldığı için kağıda uygulandığında düzgün akmıyordu. Kalemin özel uygulaması yaygın bir kullanımla sonuçlanmadı, bu nedenle tükenmez kalem kavramı birkaç on yıl daha tarihe kayboldu.
Loud’un tükenmez kalemi deri üzerine yazmak için harikayken, kağıt için çok kabaydı. Bu, kalemin pazarlanabilirliğini sınırladı ve sonunda patent süresi doldu.
Modern Anlamda Tükenmez Kalem
1930’ların başlarında Macaristan, gazeteci ve yarı zamanlı ressam László Bíró, tükenmez kalemin yeniden doğuşuna yol açan fikirle geldi.
O zamanlar mevcut olan kalemler, günlük kullanımda oldukça zor olduğu kanıtlanan lekelenme ve sızıntıya son derece yatkındı. Bíró, gazetelerde kullanılan mürekkebin geleneksel dolma kalemlerde kullanılandan çok daha hızlı kuruduğunu fark ettikten sonra modern tükenmez kalemi yaratmak için ilham aldı. Gazete mürekkebiyle donatılmış bir kalemin, dolma kalem mürekkebi kullanan bir kalem kadar kolay bulaşmayacağını belirledi. Ancak Bíró, bir dolma kalemi çabuk kuruyan mürekkeple doldurmaya çalıştığında, bunun uçtan akamayacak kadar viskoz olduğunu keşfetti. Böylece, kolayca kuruyan, lekelenmeyi önleyen ve halkın kolayca erişebileceği yepyeni bir kalem türü yaratmaya başladı. Kardeşi György ile birlikte, kalemin ucundaki küçük metal bir küreye dayanan bir mekanizma geliştirdi.
Ancak II. Dünya Savaşı’nın ardından László ve György, Budapeşte’deki evlerinden ayrılmak ve Atlantik’i geçerek Arjantin’e kaçmak ve parlak fikirlerini yanlarında götürmek zorunda kaldılar. Ancak Bíró kardeşler bu aksiliğin onları yıldırmasına izin vermedi. Arjantin, Avrupa ve Amerika Birleşik Devletleri Patent Ofislerine yenilikçi yeni yazı araçları için patent başvurusunda bulundular ve kısa süre sonra Arjantin’de “Eterpen” ve “Birome” olarak sattılar. Daha sonra İngiliz muhasebeci Henry Martin ile tanıştıktan sonra fikirlerini İngiliz Kraliyet Hava Kuvvetlerine hava yolculuğu için daha güvenilir bir seçenek olarak önerdiler. Dolma kalemler genellikle yüksek irtifalarda sızıp patlarken, Bíró’nun kalemi bir uçakta çok daha kararlı ve işlevseldi. Bu nedenle, RAF “biro” yu benimsedi ve popülaritesi dünya çapında fırlamaya başladı.
Tükenmez Kalemin Dünyaya Yayılması
Bíró dünyaya tükenmez kalemi tanıtmış olsa da, oyunda uzun süre kalan tek oyuncu o değildi. Birkaç kişi, değişen derecelerde başarı ile tükenmez kalemin kendi versiyonunu üretme ve satma şansını yakaladı. Milton Reynolds‘un kalemi sızdırma eğilimindeydi ve Eberhard Faber‘in şirketi tam olarak tutunamadı. Frawley Pen Company iyi bir iş ekibine ve güvenilir bir kaleme sahipti. Yerleşik Parker kalem şirketi, kısa sürede T-ball Jotter’da bir ev favorisi haline gelen şeyi yarattı. Tükenmez kalem dünya çapında bir fenomen haline geliyordu ve herkes pastadan bir parça istiyordu.
Dünyanın çoğu bu yeni yazma çılgınlığıyla uğraşırken, Fransız kalem üreticisi Marcel Bich, en azından ilk başta bu fikir üzerinde tam olarak tutunamamıştı. Özellikle dolma kalem zaten yeterince iyi çalışıyorken, kalemin neden yeniden icat edilmesi gerektiğini anlayamadı. Ama çok geçmeden tükenmez kalemin kolaylığını ve rahatlığını anlamaya başladı. Potansiyelini fark ettikten sonra, Marcel Bich bu devrim niteliğindeki yeni fikre yatırım yapmak için ilham aldı.
1940’ların sonlarında Bich, László Bíró’ya başvurdu ve tükenmez kalemin patentini 2 milyon ABD Doları karşılığında satın aldı. Kendi tükenmez kalemini geliştirmek için kendi araştırma ve deneylerinden elde ettiği mürekkep formüllerine ek olarak patentte ayrıntıları verilen mekanizmaları kullandı: BIC Cristal. 1950’de piyasaya sürülmesinden sonra, bu kalem hızla dünya çapında bir ev eşyası haline geldi ve dünyanın en popüler kalemi olmaya devam etti.
Marcel Bich tam bir mucit olmasa da, bugün bildiğimiz şekliyle tükenmez kalemin yaratılmasına katkıları yadsınamaz. Kalemi mükemmelleştirme ve bu ürüne dünya çapında erişim sağlama kararlılığı olmasaydı, kalem asla evrensel olarak bu kadar popüler hale gelmeyebilir ve tükenmez kalem tarihte kaybolmuş olabilir.
Bu Yazı İlgini Çekebilir: Gözlüğü Kim İcat Etti?
Bu Yazı İlgini Çekebilir:
Kurşun Kalemi Kim İcaat Etti?
Bugün kalemler okullardan golf sahalarına ve herhangi bir sanat stüdyosuna kadar her yerde. Basit bir icat gibi görünen şey şimdi milyar dolarlık küresel bir endüstri.
Tükenmez kalemin icat ediliş sürecinden dünya üzerindeki yayılımına kadar olan tüm süreçleri inceledik peki kurşun kalem ilk ne zaman icat edildi?
Kurşun kalem bulunmadan önce, tercih edilen yazı aracı, eski Romalılardan beri var olan kalemdi. Bazıları, papirüs adı verilen kağıt benzeri bir malzeme üzerinde hafif izler bırakan ince metal parçalarından yapılmıştır. 16. yüzyıla kadar tüm yol boyunca sıkışıp kalan diğer kalemler, gelecek yazı gereçlerinin habercisi olduğu kanıtlanan kurşundan yapılmıştır.
1564’te İngiltere’de bir ağaç devrildi ve inanılmaz derecede değerli bir mineral olan büyük bir grafit yatağı ortaya çıkardı. Kurşunun aksine, grafit kağıt üzerinde koyu gri, neredeyse metalik izler bırakabilir. Karbondan yapılmış olmasına rağmen, çoğu kişi bunun kurşun olduğuna inanıyordu.
Conrad Gessner adlı İsviçreli bir doğa bilimci, 1565’te ilk kurşun kalem tasvirini yarattı. Çizimi, ahşap içinde grafit tasvir etti. Bu illüstrasyon Avrupa’da popüler oldu, ancak bildiğimiz kalemlerin şekillenmeye başlaması 1700’lere kadar olmayacaktı.
18. yüzyılın sonlarında kalemde daha fazla gelişme görüldü. İngiltere ile savaş halindeyken artık İngiltere ile ticaret yapamayan Fransa, kendi grafit kaynağı için çaresiz kaldı. Yerine, mühendis Nicolas-Jacques Conté “Crayons Conté”yi yarattı. Ucuz grafiti ıslak kil ile karıştırdı, daha sonra çubuk şeklinde şekillendirildi ve fırınlandı.
Conté’den bu yana, Henry David Thoreau da dahil olmak üzere birçok kişi kurşun kalemde ilerleme kaydetti. Thoreau, grafitin sertliğini not eden numaralandırma sisteminin yanı sıra çok fazla dağılmayan kalemler yarattı. Fabrikaların ve makinelerin yükselişi de yazı gereçlerinin daha popüler olmasına yardımcı oldu. Eberhard Faber, ailesinin Almanya’daki ilk fabrikasını açmasından yaklaşık 100 yıl sonra, 1861’de ABD’deki ilk kalem fabrikasını açtı. Hyman Lipman, ilk silgiyi 1858’de bir kaleme bağladı. Patentini aldı, ancak daha sonra mahkemeler tarafından geçersiz kılındı, çünkü silgiyi o icat etmemişti, sadece iki öğeyi birleştirdi.
Kaynak:
Pens.com/blog/the-inventor-behind-the-modern-ballpoint-pen/
Mentalfloss.com/article/648189/who-invented-the-pencil
Goldspot.com/pages/who-invented-the-ballpoint-pen
