Tüylü kulakları, yuvarlak yüzleri ve kaşık şeklindeki burunları ile sevimli bir yüze sahip olan uykucu koalalar (Phascolarctos cinereus) şaşırtıcı tuhaflıklarla dolular. İkonik Avustralya hayvanı olarak bilinen koalalar “ayı” olarak adlandırılsalar da kesinlikle bir ayı değildirler. Ağaç tırmanışlarıyla ve günde ortalama 20 saatlik uykularıyla bilinen koalalar yaklaşık 80 cm boyunda, kuyruksuz, keseli, otobur, tüyleri soluk boz veya sarımsı renkte olan memeli hayvanlardır.
Günde ortalama 18 ila 20 saat arasında uyumak genellikle aslan, kaplan gibi etobur hayvanlara özgü bir davranıştır. Otçul hayvanlar ise gün boyu otlamalarıyla bilinirler. Büyük bir uyku hayranı olan koalalar ise günlerinin yaklaşık 20 saatini ağaç tepelerinde uyuyarak geçirirken kalan 4-5 saatini geceleri aktif olacak şekilde beslenerek ve çiftleşerek geçirirler.
Peki koalaların bu kadar uzun saatler uyumasının sırrı nedir?
Güneydoğu ve doğu Avustralya’nın okaliptüs ormanlarında yaşayan koalalar besin ihtiyacının neredeyse tümünü okaliptüs yapraklarını yiyerek karşılarlar. Diğer tüm hayvanlar için zehirli sayılan bu yeşillikleri koalalar, vücutlarındaki sitokrom P540 adı verilen enzim sayesinde sorunsuz bir şekilde sindirebilirler.
Tanen ve lif açısından zengin olan okaliptüs yapraklarının %50’si sudan oluşmaktadır.
Koalalar su ihtiyaçlarını büyük ölçüde bu bitkiden sağladıkları için gün içinde çok fazla su içmezler. Hatta bu nedenle küçük dişi koalaların sadece okaliptüs yaprakları ile günlük su ihtiyaçlarını karşılayabildikleri bilinir. Ancak kalori ve enerji açısından düşük olan bu besin türü koalaların enerji tasarrufu için metabolizmalarını yavaşlatmasını gerektirmektedir.
Çok az hareket ederek çok az enerji harcamayı hedefleyen koalalar günlerini uyku halinde geçirirken metabolizmalarını durgun hale getirip kalorilerini korumaya çalışırlar. Koalaların günlük uyku alışkanlıklarını ayıların kış uykusuna benzetebiliriz. Küçük bir kış uykusuna benzeyen bu durum aynı şekilde koalaların kısıtlı kalori miktarı ile enerjilerini daha uzun süre korumalarına olanak sağlamaktadır.
Koalaların nesli tehlike altında mıdır?
Koala sayısı 19. yüzyılın sonlarında ve 20. yüzyılın başlarında kürkleri için avlanmaya başladıklarında düşüşe geçti. Şimdilerde ise arazi temizleme, tomrukçuluk ve orman yangınları sebebiyle koalaların habitatı büyük ölçüde risk altında. Koalalar, Uluslararası Doğayı Koruma Birliği tarafından türü iklim değişikliğine karşı en savunmasız 10 hayvandan biri olarak belirlenmiştir.
Atmosferdeki karbondioksitin artması, zaten oldukça düşük besin değeri olan okaliptüs yapraklarının besin kalitesini daha da düşürür ve bu da koalaların uyuklamayı bırakarak besin ve su bulmak için ağaçlardan inmesine yol açmaktadır. Bu durum da onları daha yüksek bir avlanma riskine sokmaktadır. Avustralya yaban köpekleri ve büyük baykuşlar koalaların avcıları arasında bulunur. Ayrıca araba kazaları da koalaların ölümüne neden olmaktadır. Klamidya bazı koala popülasyonlarında yaygındır ve körlüğe, kısırlığa hatta bazen ölüme neden olabilir.
2020 orman yangınında yaşam alanlarının büyük çoğunluğunu kaybeden koalalar Avustralya hükümeti tarafından acil yardım gerektiren 113 hayvandan biri olarak tanımlandı. Vahşi yaşam hastaneleri, kurtarma organizasyonları, hayvanat bahçeleri ve gönüllüler, onları rehabilite etmek ve onları vahşi doğaya bırakmak amacıyla yaralı koalaların bakımını üstlendiler.
Koalaların doğalarına geri dönebilmeleri için doğru orman türünün sağlanması gereklidir. Bazı koala barınakları ve rezervleri olmasına rağmen, çoğu korunmasız topraklarda yaşamaktadır. Avustralya Hayvanat Bahçesi ve diğerleri tarafından, büyük araziler satın alınıp korunmaya çalışılıyor. Eyalet hükümetleri de yeni koala rezervleri oluşturuyorlar. Toprak sahiplerini okaliptüs ağaçlarını kesmemeye teşvik eden kampanyalar da devam ediyor.
Yazar: Maide Gülenbay
