Dünyanın önde gelen araştırmacıları, duyularımızın en az anlaşılanları hakkındaki gerçekleri açığa çıkarıyor. Tat ve koku arasındaki karmaşık bağlantıdan “koku eğitimi” fikrine kadar, koku alma duyumuz düşündüğümüzden çok daha fazlasına sahip
Yiyecekleri tatma yeteneğinizden koku alma duyunuz büyük ölçüde sorumludur.
Birleşik Krallık York Üniversitesi‘nde psikoloji profesörü olan Asifa Majid, “Lezzet, dilinizde olanları tatlı, ekşi, tuzlu, acı, baharatlı; kokuyla birleştiren gerçekten bütünleşmiş bir deneyimdir,” diyor. “Ağzınıza bir şey koyduğunuzda, moleküller burun boşluğunuza giriyor. Diliniz o çikolatanın içinde yağ olduğunu söyleyebilir ve bu beynin çok tatmin edici bulduğu bir şeydir, ancak gerçek çikolata deneyimi burnunuza giren tüm moleküllerden gelir. ”
Her iki gruptan da belirli sayıda koku tanımlamaları istendiğinde kadınlar erkeklerden daha iyi performans gösterirler. Bu, tüm yaş grupları için geçerlidir. Karolinska Enstitüsü’nün Yaşlanma Araştırma Merkezi‘nde kıdemli araştırmacı olan Erika Jonsson Laukka, “Bunun nedeni hem kadınların kokuyu daha iyi algılamasından hem de kadınların kokuyu sözlü olarak ifade etmede daha iyi olmalarından kaynaklanıyor olabilir, yani kokuyu sözlü bir etiketle sunabilir,” diyor.
Araştırma, insanlardan sekiz kokuyu (sarımsak, balık, terebentin ve limon dahil) ezberlemeleri istendiğinde ve ardından orijinal kokuların bir kısmını ve bazı yeni kokuları içeren bir koku testi uygulandığında, kadınların daha iyi tanımlayabildiklerini gösteriyor. Kadınların ayrıca kokuları isimleriyle tanımlamada daha iyi olduğu gözlemleniyor.
Anosmi Nedir? Neden ve Nasıl oluşur?
Dresden Technische Universität Koku ve Tat Merkezi direktörü Dr. Thomas Hummel “Bu kayıp insanlar yaşlandıkça hızlanıyor” diyor. “50 yaşın üzerindeki insanların dörtte birinde kayıp var. 80 yaşın üzerindeki kişilerde, yaklaşık üçte birinin koku alma işlevi yoktur. Ancak 80 yaşın üzerindekilerin yarısı hala iyi bir koku alma duyusuna sahip. ”
İnsanlar genellikle kör, sağır veya koku alma yeteneklerini yitirmiş olanların başka bir duyularının artacağını düşünür, ancak araştırmalara göre bu sadece eski bir eş hikayesidir. Örneğin, Dr. Hummel kör insanlarda koku alma duyusunu inceledi ve duyunun arttığını bulamadı.
Philadelphia’daki Pennsylvania Üniversitesi Koku ve Tat Merkezi direktörü Richard Doty, “Her nezle olduğumuzda, bir miktar kayıp veriyorsunuz,” diyor. Ortalama bir insanın yaşam boyu maruz kaldığı hastalıklardan kaynaklanan kümülatif hasar, birçok yaşlı yetişkinde koku kaybına katkıda bulunur. Soğuk algınlığı durumunda, “Virüs epitelyumun küçük elemanlarına zarar verir. Burnun tepesinde reseptörlerin bulunduğu koku bölgesi astarı onu çukurlaştırır. 60’lı, 70’li ve 80’li yıllara geldiğimizde hayar iyice artar”
Koku kaybı, Parkinson veya Alzheimer hastalığının erken bir belirtisi olabilir.
York’tan Profesör Majid, bir hastalığa veya kronik hastalığa işaret ediyor olabilir, bu nedenle koku alma duyunuzun azaldığını fark ederseniz doktorunuza görünün diyor. Am çoğu zaman bu endişe edilecek bir şey değil. Bu sadece yaşlanmanın bir parçası. ”
Yemeklerden tat alamama
Koku kaybı, yeme alışkanlıklarınızı tehlikeye atabilir.
“Bunun geçmişte nasıl bir tadı olduğunu hatırlıyorum” diye düşünüyorsanız. Veya geçmişte de gittiğiniz bir restoranda artık yediğiniz etlerin tadının değiştiğini düşünüyorsanız suçu restoranda aramanıza gerek olmayabilir.
Pennsylvania Üniversitesi‘nden Doty, “Bazı insanlar yemeğin artık eğlenceli olmadığını hissedecek, bunalıma gireceğini veya arkadaşlarıyla yemek yemek istemeyeceğini fark edecek” diyor. “Yiyecekleri daha keyifli hale getirmek için çok fazla abur cubur, baharat ve tuz yemeye başlayacak.”
Garip bir şekilde, bazı kişiler çevrelerinde aroma olmadığını veya artık yiyeceklerinin tadına bakmadıklarını fark etmezler. Bunun nedeni koku alma duyularının yavaş yavaş azalması olabilir. Muhtemelen dünya nüfusunun yaklaşık dörtte birinde hatırı sayılır bir kayıp var ve bunun gerçekten farkında değiller
Çoğumuz için kokular, çocukluk dönemi hatıralarıyla bağdaşır.
Yoldan geçerken büyükannenizin parfümünün kokusu sizi zamanda geriye büyükanne ve büyükbabanızın evine götürebilir. Araştırmacılar, bunun, bazı beyin bölgelerinin burundan bilgi gönderen koku soğanı ile olan yakınlığı nedeniyle gerçekleştiğine inanıyor.
Koku duyusu nasıl iyileşir?
Doktorunuz enflamasyonun koku kaybına neden olduğundan şüphelenirse, bir kür steroid reçete edebilir.
Araştırmacılar, koku alma duyusunu iyileştirmek için henüz cihazlar geliştirmedi. Profesör Majiid, “Gözlüklerimiz ve işitme cihazlarımız var” diyor. Koku için böyle bir şey yok.
Ancak insanlar daha fazla koku ve tada maruz kaldıkça, koku alma duyusunun çocuklukta ve yetişkinliğe doğru geliştiğini biliyorlar. Büyürken ne kadar çok tat ve lezzet tadarsanız, burnunuz ince aromaları algılamada o kadar iyi olacaktır.
Daha Fazla Oku: Ter Kokusunun Sebebi Nedir?
Bu nedenle diyetinizi genişletmek ve yediklerinizi değiştirmek koku alma duyunuzu canlandırabilir. Aromaları, tatları ve dokuları not ederek yemek zamanlarında dikkatli olun.
Bazı araştırmalara göre koku eğitimi koku duyumuzu koruyabilir. İnsanlar, koku alma duyularını neden kaybettiklerini öğrenmek için doktora gittiklerinde genellikle bunu bir kulak, burun ve boğaz uzmanının önerisiyle yaparlar. İnsanlar birkaç hafta boyunca kasıtlı olarak güçlü kokuları soluduklarında, tüm aromalara karşı daha duyarlı hale gelebilir ve koku alma yeteneklerini geliştirebilirler.
Ancak çarpıcı sonuçlar beklemeyin: Çoğu koku eğitimi araştırması genç yetişkinleri içerir, bu nedenle yaşlı yetişkinlerde ne kadar etkili olabileceği bilinmemektedir.
Kokular evrensel olarak “iyi” veya “kötü” değildir.
Araştırmalar gösteriyor ki, belirli bir kokuyu takdir etme ya da ondan hoşlanmama, kültürel tercihlere ya da dünya çapında belirli yiyeceklerin ya da geleneklerin popülerliğine bağlı olarak, genellikle erken yaşlarda öğrenilir.
Örneğin, keskin kokulu peynirin kokusunu ve tadını sevmeyenler, kokuyu bu tür peynirleri seven insanlardan farklı algılarlar. Aromaya negatif reaksiyonları, fonksiyonel bir MRI beyin taraması sırasında tespit edilebilir.
Şaşırtıcı bir şekilde, kadınlardan erkek vücut kokusunun tercih etmeleri istendiğinde, kırmızı et yiyen erkeklerin yerine vejetaryen bir diyet uygulayan erkeklerin kokusunu tercih ettiler.
