Afro-Türkler veya Afrikalı Türkler ve en eskileri 15. yüzyıl Osmanlı İmparatorluğu’na kadar uzanır, ancak esas olarak 19. yüzyılın ikinci yarısında köle ticareti ile Anadolu’ya gelmişlerdir. Bu insanların büyük bir kısmı serbest bırakıldıktan veya kölelik sona erdikten sonra, Ege ve Akdeniz bölgelerine yerleşip tarım ve kırsal alanlarda çalıştılar.
Afro-Türkler Osmanlı döneminde çeşitli devlet kademelerinde görev almışlardır ve içlerinde tarihe tanıklık etmiş subaylar da yer almaktadır. Bunlardan biri olan Ahmet Ali Çelikten sadece Türkiye tarihinde değil dünya tarihine damgasını vurmuştur.
İzmirli Ahmet Ali olarak da bilinen Ahmet Ali Çelikten, havacılık tarihinin ilk siyahi savaş pilotu olan Osmanlı doğumlu bir Afro-Türk havacıdır. 1914’te ilk uçuşunu gerçekleştirmiş Ahmet’in büyük annesi Bornu (şimdiki Nijerya’da) doğdumluydu.
Ahmet Ali Çelikten
Ahmet Ali Çeliten 1883 yılında İzmir’de , Osmanlı İmparatorluğu’nun Aydın Vilayeti’nde doğdu. Annesi Zenciye Emine Hanım Nijerya kökenliydi, babası Ali Bey de bir Afro-Türk’dür. Denizci olmayı hedefleyen Ahmet 1904’te Haddehâne Mektebi adlı Deniz Teknik Okulu’na girdi. 1908 yılında bu okuldan üsteğmen (Mülâzım-ı evvel) olarak mezun oldu. Ardından 25 Haziran 1914’te Yeşilköy’de kurulan Deniz Uçuş Okulu’nda (Deniz Tayyare Mektebi) havacılık kurslarına gitti. Daha sonra Osmanlı Hava Kuvvetleri’nde görev aldı.
I. Dünya Savaşı sırasında Preveze göçmeni olan Hatice Hanım ile evlendi. Kasım 1916’da hizmete başladığında havacılık tarihinde ilk siyah askeri pilot oldu. 18 Aralık 1917’de Kaptan (Yüzbaşı) Ahmed Ali, havacılık kurslarını tamamlamak için Berlin’e gönderildi. 1969’da öldü.
- Esmer Ay Türkiye’de Afro-Türk dendiğinde ilk akla gelen isimlerden biri de ünlü şarkıcı ve oyuncu Esmer Aydır. Afro-Türk kökenli Esmeray, İstanbul’un Emirgan ilçesinde doğmuştur.
- Dursune Şirin, Türk sinemasında unutulmaz “Arap Bacı” karakterini ilk canlandıran isimdir aynı zamanda Yeşilçam filmlerinde dadı rollerinde yer almıştır.
- Kuzgun Çetin Acar, demir, çivi, tel ve ahşap gibi malzemeleriyle gerçekleştirdiği yapıtlarıyla bilinen Afro-Türk heykeltıraş. Türkiye’de çağdaş heykel sanatının öncülerinden kabul edilir.
- Sait Sökmen Gine ‘ nin başkenti Conakry de doğmuştur. Türkiye’nin ilk Bale Koreografı ve ilk baletlerindendir.
- Mansur Ark 1965 Mersin doğumlu olan Afrika kökenli Türk şarkıcı, söz yazarı, besteci ve oyuncudur.
- Safiye Ayla Targan, Türk Klasik Türk müziği sanatçısı. “Çile Bülbülüm Çile” ile özdeşleşmiştir.
Zenci Kelmesi
Zenci kelimesi 1069 yılında Kutadgu Bilig de dahi yer almış Anadolu ve Orta Doğu coğrafyasında uzun zamandır kullanılan bir kelimedir. Bu kelime Farsça kökenli olup Türkçe de Afrika kökenli insanlar için kullanılmıştır. Osmanlı Türkçesinde “zenci” “siyah insan” anlamına gelir ve asla ayrımcı bir şekilde kullanılmaz.
Günümüzde insanlar bunun “nigger” kelimesinin eşdeğeri olduğunu düşünmektedir, çünkü altyazı metinlerinde ve Amerikan filmlerinin seslendirmelerinde Türkçe çevirmenler “zenci” kelimesini “nigger” kelimesi için kullanmaya karar vermiştir. Türkçe’de siyah insanlar için ayrımcı bir kelime olmadığından, siyah insanlar için sahip olduğumuz tek kelimeyi kullandılar.
Günümüzde Afro-Türkler
Nüfuslarının önemli bir bölümü Ege Bölgesi’nde, özellikle İzmir, Aydın ve Muğla’dadır. Antalya ve Adana illerinin bazı köy ve belediyelerinde yaşayan Afrika kökenli insanlar da vardır. Afrikalı yerleşimcilerin soyundan bazıları bu bölgelerdeki nüfusun geri kalanı ile karışmakta ve birçoğu daha büyük şehirlere göç etmektedir. Bu faktörler Afro-Türk sayısını tahmin etmeyi zorlaştırmaktadır.
