Çad, resmi adıyla Çad Cumhuriyeti olarak bilinir, kuzey orta Afrika’da yer alan karayla çevrili bir ülkedir. Kuzeyde Libya, doğuda Sudan, güneyde Orta Afrika Cumhuriyeti, güneybatıda Kamerun, güneybatıda Nijerya (Çad Gölü’nde) ve batıda Nijer ile sınırlanmıştır.
Çad birkaç farklı bölgeden oluşur, bunlar: kuzeyde bir çöl bölgesi, merkezde kurak bir Sahel kuşağı ve güneyde daha verimli bir Sudan Savana bölgesidir. Ülkenin adını aldığı Çad Gölü, Afrika’daki en büyük ikinci sulak alandır. En büyük şehiri başkenti N’Djamena’dır.
Resmi dilleri Arapça ve Fransızcadır. 200’ü aşkın farklı etnik ve dilsel gruba ev sahipliği yapmaktadır. İslam (% 51,8) ve Hristiyanlık (% 44,1) başlıca dinlerdir.
Çad İç Sorunların Temeli
-
Etnik farklılıklar ve Siyasi Çekişmeler
Çad çok çeşikli bir etnik dağılıma sahiptir. Müslümanlar (Arap, Hadjerai, Fulbe, Kotoko, Kanembou,Gouran, Baguirmi, Boulala, Zaghawa ve Maba); Müslüman olmayanlar (Sara, Ngambaye, Mbaye, Goulaye, Moundang, Moussei, Massa) Bu etnik azınlıklar arasında günümüze kadar süre gelen anlaşmazlıklar söz konusudur.
-
Dış nedenler
Sudan, Libya ve Fransa’nın politikaları ülke üzerinde önemli etkiye sahiptir. Fransa tarafından farklı etnik ve bölgesel kabilelerin bir araya getirilmesiyle kurulmuş bir ülkedir.
-
Sosyal ve ekonomik
Çad ekonomisi, denize kıyısı olmayan ülkenin coğrafi uzaklığından, kuraklıktan, altyapı eksikliğinden ve siyasi kargaşadan muzdariptir. Nüfusun yaklaşık% 85’i hayvancılık da dahil olmak üzere tarıma bağlıdır. Dünya Bankası, Afrika Kalkınma Bankası ve diğer kaynaklardan sağlanan mali yardım, büyük ölçüde tarımın, özellikle hayvancılık üretiminin iyileştirilmesine yönelik faydayı hedefledi.
Finansman eksikliğinden dolayı, 2000 yılında bitirilmesi planlanan Doba yakınlarındaki petrol yataklarının geliştirilmesi 2003 yılına kadar ertelendi. Nihayet geliştirildi ve şu anda Exxon Mobil Corporation tarafından işletiliyor.
Sara kabilesinin çoğunluğu oluşturduğu ülkede resmi dil Fransızca ve İngilizcedir. Çad, zengin petrol rezervlerine sahiptir.
1944’te Fransızlar tarafından kısmi özerklik verildi. İlk genel seçimlerini 1947’de Fransa’nın denetiminde gerçekleştirdi ve parlamentoya Fransız yanlıları yerleştirildi.
İlk hükümetlerini ancak 1957’de kurabildi ve Gabriel Lisette getirildi. 1960’ta Çad’a tam bağımsızlık verildi.
Daha fazla oku: Güney Afrika Cumhuriyeti’nin Yakın Geçmiş Sorunları
Tombalbaye, Veday ve Habre Dönemi:
Bağımsızlık sonrasında François Tombalbaye 1960-1975 yıllarında başkan ve başbakan oldu. Bu dönemde hükümeti Saralar ele geçirdi ve Müslümanlar tamamen tasfiye edildi. -Ayaklanan Müslümanlar, Çad Milli Hürriyet Cephesi/FROLINAT’ı kurdular. Hükümet 1969’da muhalif Müslümanlarla uzlaşmayı seçti.
İdriss Deby Kimdir?
Mareşal Idriss Déby Itno 1990’dan 2021’e kadar militan güçler tarafından öldürülene kadar Çad Başkanlık görevini sürdüren Çadlı politikacı ve askeri subaydı. İktidardaki siyasi parti olan Yurtsever Kurtuluş Hareketi‘nin de başkanıydı. Déby, Zaghawa etnik grubunun Bidayat klanındandı. Aralık 1990’da Başkan Hissène Habré’ye karşı bir isyan başlatarak iktidara geldi ve kendi yönetimine karşı çeşitli isyanlar ve darbe girişimlerinden sağ kurtuldu. Déby 1996 ve 2001, 2006, 2011, 2016, 2021 seçimlerini kazandı.
İdriss Deby Nasıl Öldürüldü?
Çad Cumhurbaşkanı Idriss Déby’nin 19 Nisan günü yapılan seçimlerde altıncı döneminde seçimi % 79,3 oranında kazandığı haberinin ardından ülkede çatışmaların fitili ateşlendi.
Çad ulusal ordusunun ulusal televizyonda okunan bildiriye göre, seçimi henüz kazanan Başkan Idriss Déby kuzeydeki isyancılara karşı ordusuna komuta ederken yaralandıktan sonra hayatını kaybetti.
Kaynak:
