İzleyicileri şaşkınlığa boğan yapan göz kamaştırıcı ışık gösterilerinin perde arkasında aslında ne var. İster kırmızı, beyaz ve mavi, ister mor renkte olsun, her havai fişek bu renkli ışıkları oluşturmak için doğru kimyasal karışımıyla buluşmak zorunda.
Havai Fişeklerin Renkleri Nasıl Oluşuyor?
Amerikan Kimya Derneği’ne (ACA) göre, her havai fişek içinde içerisinde hava kabuğu adı verilen bir şey var. Barut ve ‘yıldız’ adı verilen düzinelerce küçük modül içeren bir tüp, çapı yaklaşık 3 ila 4 santimetre arasında. Bu patlayıcılar yakıt, oksitleyici bir madde, bir bağlayıcı ve havai fişek renklerinin kaynağı olan metal tuzları veya metal oksitleri içerir. Zaman geciktirmeli bir pimli barutu ateşler ve havai fişek havadayken hava kabuğunu patlatır, yıldızların dağılmasına ve yerden çok yüksekte patlamasına neden olarak bir ışık ve renk yağmuru oluşturur.
Ateşe maruz kaldıklarında, yıldızların yakıtı ve oksitleyici maddeleri çok hızlı bir şekilde yoğun ısı üretir ve metal içeren renklendiricileri aktive eder. Metal bileşiklerdeki atomlar, ısıtıldıklarında enerjiyi emerek elektronlarının en düşük enerji durumlarından daha yüksek bir “uyarılmış” duruma yeniden düzenlenmesine neden olur. Elektronlar düşük enerji durumlarına geri düştüğünde, fazla enerji ışık olarak yayılır.
Havai fişek hammaddesi
Her kimyasal element farklı miktarda enerji yayar ve bu enerji, yayılan ışığın rengini veya dalga boyunu belirleyen şeydir.
Örneğin, sodyum nitrat ısıtıldığında, sodyum atomlarındaki elektronlar enerjiyi emer ve uyarılır. Wisconsin-Madison Üniversitesi kimya profesörü Bassam Z’nin web sitesine göre elektronlar yüksekten aşağı inerken, enerjilerini, mol başına yaklaşık 200 kilojul (kimyasal maddeler için bir ölçüm birimi) veya sarı ışığın enerjisini serbest bırakırlar.
Daha Fazla Oku: Köpekler Süpürge Sesinden Neden Bu Kadar Korkar?
Maviyi oluşturan tarif, değişen miktarlarda bakır klorür bileşikleri içerir. ACA’nın web sitesinde açıkladığı gibi, kırmızı stronsiyum tuzlarından ve lityum tuzlarından gelir ve en parlak kırmızı stronsiyum karbonat tarafından yayılır.
Tıpkı boyalar gibi, ara renkler de ana renk akrabalarının bileşenlerinin birleştirilmesiyle elde edilir. ACA, mavi üreten bakır bileşikleri ve kırmızı üreten stronsiyum bileşiklerinin bir karışımının mor ışıkla sonuçlandığını bildirdi.
Havai fişekler yüzlerce yıldır kullanılmaktadır ve piroteknik kimyagerler olarak bilinen uzmanlar yüzyıllar boyunca sadece çeşitli şekil ve renklerde nefes kesici görsel gösteriler üretmekle kalmayan, aynı zamanda kararlı ve güvenle kullanılabilen kimyasal kombinasyonları geliştirdiler.
Kaynak: Livescience.com/32675-how-do-fireworks-get-their-colors.html
