Sadece bir örümceğin fotoğrafını görmek bile tüylerinizi ürpertiyorsa, yalnız değilsiniz. Araknofobi (örümcek korkusu) en yaygın fobilerden biridir ve Batı toplumu, hamamböceği ve kırkayak gibi sayısız ayaklılara kadar ürpertici her şeye karşı toplu bir tiksinti duyuyor gibi görünüyor.
Bu omurgasız karakterlerden bazıları bizi zehirleyebilir veya hastalıkları yayabilirken, genellikle çiğneme hareketiyle bu sevimsiz arkadaşlarımızı saf dışı bırakıyoruz. Öyleyse neden sık sık dehşet uyandırıyorlar?
Kaygılı insanlar hayatta kalıyor
Bir evrimsel psikoloji teorisi, endişeli atalarımızın cesur emsallerine göre hayatta kalma şansının daha yüksek olduğunu savunuyor. Örneğin, bal ararken başını arı yuvasına sokan biri, hikayeyi anlatmak için hayatta olamayabilir ya da kötü bir tavsiye olan bu cesaretin miras alacak bir yavru doğurabilir. Öte yandan temkinli yaklaşanlar, zarar görmeden uzaklaşabilir ve diğer temkinli insanlarla üremeye devam edebilir.
Milyonlarca yıl boyunca insanlar, halk dilinde ‘böcekler‘ olarak adlandırdığımız arılara, örümceklere ve diğer tehdit edici organizmalara karşı bir kaygı eğilimi geliştirmiş olabilir.
Yaralanma, alerji veya hastalık söz konusu olduğunda, doğuştan gelen ‘zarar görmekten daha güvenli’ duygusu, bazılarımızın neden böceklere dönüşebilecek herhangi bir hafif hareket gördüğümüzde zıpladığını açıklamaya yardımcı olabilir. Bir ot parçasını bir örümcekle karıştırmanın, hatta zararsız bir örümceği ölümcül bir örümcekle karıştırmanın önemli bir dezavantajı yoktur.
Sivrisinekler, diğer hayvanlardan daha fazla insan ölümüne neden olur. Bununla birlikte, çoğu insan sivrisineklerden, örneğin tarantulalar kadar korkmaz. Araştırmacılar, insanların bu canlılarla potansiyel olarak tehlikeli karşılaşmalardan kaçınmak için örümcek, böcek ve yılan korkusunu geliştirdiğine inanıyor.
Sonuçta, birçok yılan ve örümcek insanlara zarar verebilecek zehirlere sahiptir. Ayrıca zararsız bir örümcek tarafından ısırılmak, nekrotizan fasiit gibi bazen ölümcül olan bir enfeksiyona neden olmak için yeterli olabilir.
Tiksinme
Böceklerin, diğer büyük ve saldırgan hayvanlar gibi bizi yenip öldürebileceğini düşünmüyoruz. Aksine, böcek korkumuz, tiksinti duygusuyla yakından ilgilidir. Tiksinme ve korkunun nasıl ilişkili olduğunu araştıran araştırmacılar, insanın alışılmadık veya iğrenç bir şeyi bizden uzak tutma eğilimini tanımlamak için ‘reddedilme yanıtı‘ terimini kullanırlar.
Bizi hasta etme potansiyelleri nedeniyle dışkı ve çürüyen yiyeceklerden nasıl tiksindiğimiz gibi, biz de tiksinti duyarız ve bizi hasta etme potansiyelleri nedeniyle böceklerden kaçınırız. Örneğin hamamböcekleri en çok korkulan eklembacaklılardan biridir ve makul bir nedenden ötürü iğrençtirler.
Hamamböceklerini diğer böceklerden daha iğrenç ve tiksinç bulmamız muhtemeldir çünkü hamamböcekleri aslında diğer nedenlerin yanı sıra çürük yiyecek sevgileri nedeniyle hastalıkları yayabilirler.
İnsanlar ve böcekler yakın bir evrimsel bağı paylaşmazlar, bu da birçok böceğin çok farklı görünmesinin sebebidir. Böcekler, bizim için çok garip hatta uzaylı görünümlerine ek olarak büyük sürülerde veya kolonilerde yaşadıklarına şahit olduğumuzda bizi daha çok korkutabilirler.
Psikanaliz’e Göre
Bazı araştırmacılara göre bunun nedeni, tek bir yerde çok sayıda böcek görmenin insan ruhunu alt üst edebilmesi ve bireysellik ile ilgili çok değerli insan inançlarına zarar verebilmesidir. Hep birlikte çalışan bir çekirge sürüsünü görmek, bir kişinin kendi başlarına neler yapabileceklerine dair inancını zayıflatmaya hizmet edebilir. Bu özel teori, belirli bir psikanaliz okulundan doğmuştur, bu nedenle korku hakkında bu şekilde düşünmek pek yaygın değildir.
Aslına bakarsanız insanlar temiz kalmak ve hastalıklardan uzak kalmak istiyorlar bu nedenle evlerimizdeyken sağlığımızı ve temizliğimizi tehlikeye atabilecek davetsiz misafirleri istemiyorlar. Doğal olarak, eviniz, sağlığınız için potansiyel tehditleri görmek istemediğiniz tek yer olduğundan, evinizde böcek görmenin bizi mutlu etmemesi çok normal.
Entomofobi Nedir?
Entomofobi, aşırı ve kalıcı bir böcek korkusudur. Belirli bir nesneye odaklanan bir fobi olarak bilinir. Böcek fobisi, en yaygın spesifik fobi türlerinden biridir.
Bir fobi ciddi bir sorundur ve önemli kaygıya neden olur. Bu, böcekleri sevmemek ya da bir böcek geçtiğinde problem çekmekten farklıdır. Bazılarını bu kaygı ciddi şekilde güçsüzleştiriyor ve günlük aktivitelerini engelliyor.
Kaynak: bugs.com
